Απόστολος Πάνας: «Περί εκπαίδευσης»

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Τα Νέα

​​Κανείς δεν αμφιβάλλει πια ότι δεν υπάρχει επιστροφή στην όποια κατάσταση ζούσαμε πριν την πανδημία, στην περίφημη κανονικότητα, όπως την αντιλαμβάνεται καθένας μας. Βρισκόμαστε μέσα σε μια κρίση. Αυτή είναι η πραγματικότητα, ενώ οι προβληματικοί τομείς όπως της υγείας για παράδειγμα ή της εκπαίδευσης απογυμνώνονται μπροστά στα μάτια μας δίχως καμιά αιδώ.

​Με αφορμή τις συζητήσεις για το άνοιγμα των σχολικών μονάδων και καθότι υποστηρίζω πως η παρούσα συγκυρία είναι ιδανική για μια πιο θεμελιακή συζήτηση για το μέλλον της εκπαίδευσης και κάθε τομέα, που σήμερα δοκιμάζεται, υπογραμμίζω πως οι διαφωνίες καλώς υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν, ως είθισται κι ως πρέπει. Αλλά ιδιαίτερα σημαντικό είναι οι διαφωνίες αυτές να είναι επί της ουσίας κι όχι διαφωνίες τεχνο-διαδικασιών.
Η συζήτηση για την εκπαίδευση πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση. Άλλωστε το μέγα ζήτημα είναι η ταυτότητα και η ποιότητά της κι όχι η τεχνολογία ως τεχνολογία και η έλλειψη γνώσεων στις τεχνικές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, καθώς η λειτουργική διάσταση θα αποκτάει όλο και μεγαλύτερη διάδοση ενώ τα τεχνικά ζητήματα δύναται να επιλυθούν σε κάποιο βαθμό.
Αναμφίβολα τέθηκαν και συνεχίζουν να τίθενται ζητήματα σχετικά με την τεχνική επάρκεια των εκπαιδευτικών, οι οποίοι αδιαμφισβήτητα κινήθηκαν δυναμικά προς την κατεύθυνση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης κατά την προηγούμενη σχολική κι ακαδημαϊκή χρονιά κι αναφορικά με τη συνολική δυνατότητα των γονέων να στηρίξουν το εγχείρημα αυτό είτε σε επίπεδο γνώσεων είτε ως προς την κάλυψη των οικιακών τεχνολογικών υποδομών, γεγονός το οποίο μάλιστα αποτελεί κοινωνικό ζήτημα.
Το ζήτημα είναι το εξής, η επίσημη πολιτική επιχείρησε να βρει λύσεις και να δείξει ότι το σύστημα αντεπεξέρχεται, ότι τα ποσοστά συμμετοχής των εκπαιδευτικών είναι υψηλά και ότι το σχολείο λειτουργεί. Δε θέλω όμως να σταθώ σε κριτικές.
Το σχολείο ως θεσμός κι ως ιστορική κατασκευή διαμορφώθηκε στη βάση ενός συγκεκριμένο κοινωνικο –ιστορικού και οικονομικού πλαισίου, το οποίο δεν αντιστοιχεί πλέον στη ζώσα πραγματικότητα. Η εκπαίδευση στην Ελλάδα οφείλει να μετεξελιχθεί, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη την τεχνολογική διάσταση  αλλά και το πώς φαντάζεται κανείς το μέλλον.
Δεν αρκεί η προτεραιότητα στη γραμμική προσέγγιση της ύλης, στη διεκπεραίωση των βιβλίων και στην αξιολόγηση όλης αυτής της προσπάθειας ενδιάμεσα αλλά και στο τέλος της χρονιάς. Χρειαζόμαστε διδακτικές πρακτικές που απαιτούν δράση, συνεργασία, σύνθεση και κριτική από τα παιδιά. Οι διαφορετικές αυτές διδακτικές πρακτικές απαιτούν όμως σοβαρές αλλαγές στις δομές και σχεδιασμό για ριζικές αλλαγές σε επίπεδο τουλάχιστον δεκαετίας. Ένα σαφές σχέδιο εκπαιδευτικής πολιτικής, που θα περιλαμβάνει, διαφορετική οργάνωση του σχολικού χρόνου, ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων και του μαθησιακού υλικού όπως και συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε συνδυασμό με την κατεύθυνσή τους στη λήψη πρωτοβουλιών.
Η ελληνική εκπαίδευση, όπως συμβαίνει άλλωστε και διεθνώς, βρίσκεται κατά σε μια μεγάλη πρόκληση, ανάλογη με αυτή που έχει ο θεσμός της υγείας. Με γνώμονα την εξομάλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων η Κυβέρνηση οφείλει να οδηγήσει την εκπαίδευση σε μια νέα παιδαγωγική πραγματικότητα με σαφές μεταρρυθμιστικό σχέδιο, όπως οι καιροί επιβάλλουν κι όχι διατηρώντας μια κάποια κανονικότητα, όπου «ο δάσκαλος παραδίδει και ο μαθητής προσλαμβάνει».